Het Hof ’s-Hertogenbosch heeft eind 2016 verschillende uitspraken gedaan waarbij het leek alsof inbezitneming van gemeentegrond onmogelijk is. Het hof redeneerde dat gebruik van gemeentegrond door particulieren soms voor beide partijen wenselijk is. Daarbij nam het Hof aan dat dit gebruik als een gedogen door de gemeente moet worden gezien. Gedogen maakt het onmogelijk dat sprake is van (onrechtmatig) bezit door de gebruiker. Over deze arresten heb ik een uitgebreid artikel geschreven, dat hier is na te lezen. De vraag rijst dus of verjaring van gemeentegrond nog mogelijk is. De Rechtbank Noord-Holland werd recent geconfronteerd met deze uitspraken en heeft hier haar oordeel over gegeven. Dat oordeel en andere interessante aspecten van dit vonnis zal ik hierna bespreken.
Bezit
Eisers hebben in deze kwestie ieder een voortuin die volgens het kadaster deels op de grond van de gemeente Haarlem ligt. Deze tuin is omringd door een ondoordringbare heg. De toegang tot de strook wordt verhinderd door gemetselde poorten met dubbele hekken. De tuin is volledig omheind en afgesloten. De strook grond vormt een onderdeel van de overige delen van de tuin van eisers en is dus niet meer bereikbaar voor de gemeente. De rechtbank oordeelt dat deze feitelijke situatie voldoende is om bezit aan te nemen.
Gebruiksovereenkomst
De gemeente verweert zich allereerst door te stellen dat de gebruikers toestemming hadden. Als er sprake is van een afspraak tussen de gemeente en de gebruiker dan komt verjaring niet aan de orde. Er is dan sprake van een rechtmatige situatie, zoals ook bij huur of pacht. De rechtbank oordeelt dat er geen bewijs is voor een stilzwijgende of uitdrukkelijke afspraak met de eisers. Daarbij wordt opgemerkt dat niet relevant is dat met andere buurtbewoners wel afspraken zouden zijn gemaakt. Evenmin is relevant dat in een persbericht door een derde kennelijk wordt gesproken over een afspraak. Mogelijk wordt hiermee verwezen naar een bericht van een makelaar. Als een makelaar in een aanbieding zet dat er gemeentegrond met toestemming wordt gebruikt dan kan dat niet in het nadeel van de gebruikers worden uitgelegd. De conclusie blijft dus dat er geen sprake is van een gebruiksovereenkomst.
Gedogen of gewoon niet optreden?
Bezit kan ook niet ontstaan wanneer de situatie nadrukkelijk wordt gedoogd. Zo lang er wordt gedoogd hoeft er niet te worden opgetreden. Het gedogen kan dan op een later moment worden gestaakt waarna alsnog zou moeten worden ontruimd. De rechtbank oordeelt hier echter duidelijk dat niet optreden niet hetzelfde is als gedogen. Daarbij merkt de rechtbank nog op dat een andere uitleg in strijd zou zijn met het belang van rechtszekerheid. Als er geruime tijd niet is opgetreden terwijl dat wel moest, dan is eigendomsverlies verjaring wel degelijk een serieus gevaar. Daarbij wordt ook opgemerkt dat in de arresten van het Hof ’s-Hertogenbosch geen sprake was van een ondoordringbare haag. Hier is dat wel het geval.
Vordering bevrijdende verjaring toegewezen
De termijn van twintig jaar is in deze zaak ruimschoots verstreken. Uit tuinontwerpen en een verklaring van een hovenier blijkt dat de heg minstens 35 jaar geleden is geplaatst. Ook wordt verwezen naar de verkoopbrochure waarbij de woning werd gekocht. Daarin werd de strook grond al als eigendom aangeboden. Afgevraagd kan worden of dan niet ook een beroep op goede trouw mogelijk was. Gezien al deze omstandigheden vindt de rechtbank een en ander voldoende aangetoond.
Advies
Verjaring bij gemeentegrond is nog altijd gewoon mogelijk. Deze uitspraak nuanceert de stellingen van het Hof ’s-Hertogenbosch. De arresten van het Hof zijn nog altijd een duidelijk signaal dat inbezitneming van publieke grond niet te snel moet worden aangenomen. Als er sprake is van een ondoordringbare afscheiding en er zijn geen afspraken over het gebruik dan is het verlies van eigendom ook voor gemeentes een reëel risico.